19 Mislukt

Het kleine kamertje van Omar en Oumi is vol met schel schreeuwende vrouwen. Ze zijn gekomen om te kijken hoe het met Oumi's dochtertje Mariana gaat. Het meisje zelf leunt verlegen glimlachend tegen de veranda pilaar buiten.  Onder haar kin, rond de hals een dik verband. Een gek heeft haar gisteren aangevallen en geprobeerd haar de strot af te snijden.

Kinderen uit de omgeving van de psychoot wisten weg te rennen, maar Mariana kende hem niet en bleef staan.

De man was al meerdere keren in een kliniek opgenomen maar wist steeds over de muur weg te vluchten. Uiteindelijk is hij nu opgepakt door de politie. De diepe snee is in Gunjur Clinic gehecht. Het is een wonder dat het zo goed afgelopen is.

Verder zijn we een mislukte staatsgreep rijker. Aan de ontbijttafel vertelden de jongens opgetogen en verontwaardigd dat militairen het presidentieel paleis beschoten hadden. En hoe goed het was dat het mislukt is. 

Tapha's reactie: " they just don't know.." . Ik zeg niks, dat moge duidelijk zijn. En wat er in de Roundhut gezegd wordt blijft daar. Of ze dat maar even goed wilden onthouden. Geknik, meer niet .

Ik ga vandaag niet de weg op. Jammer want ik voel me eindelijk ietsjes beter.

18 Ontwaken

 Nb op 27 december geschreven.
De stand van zaken. Ik woon in een huis met een man en zijn twee 'aparentices',  Tapha's hulpjes op de las-werkplaats. Fluisterde ik Tapha nog voor dat we naar de Roundhut verhuisden  in zijn oor,  dat we hier lekker met ons tweeën gingen wonen, nog dezelfde avond  vond ik dat we zijn jongens niet weg konden sturen midden in de nacht. Wel goed om altijd op te passen hier, maar als wij er  zouden zijn moesten ze maar oprotten? Nee dus. En zo hebben we opeens een 'family' met de negentienjarige Saynee en - Help! want Frans sprekende - Buba van zesentwintig. Het kan raar lopen. Of het zo zal blijven weet je nooit. Als het een van ons de keel uithangt zijn ze zo weer verhuisd naar de plek waar ik tot nu toe met Tapha woonde. Op twee matrassen na is zijn kamer leeg. De familie mist ons, maar wij hebben het te druk om hen te missen. Alles moet uitgepakt en een plaatsje krijgen. Maar aangezien er nog geen kasten  en/of planken zijn kun je het best de boel in dozen laten.
De keuken daarentegen is 'uitgepakt' en een feest met het vierpitsgasstel dat ik van de week van een vriend overgenomen heb. Dat er een pit ontbreekt kan me niet deren want nog altijd twee meer dan we hiervoor hadden. De afvoerpijp lekt weliswaar  maar ik kan desondanks mijn geluk niet op met het roestvrijstalen aanrechtje dat Rob in Nederland zo mooi in de lak gezet heeft. Of dat zo mooi zal blijven is nog maar de vraag. De metselaar kwam er niet uit hoe hij de tegels er op aan moest sluiten en dus loopt er nu een gezellige goot rond het aanrechtje waar water in blijft staan. Twee culturen op een kussen, daar ligt de duivel tussen. In dit geval water.

Inmiddels is het huis ontwaakt. Zachtjes sluipen de jongens naar buiten. Mijn zojuist ontwaakte 'man' - sorry, maar hem mijn man noemen  is de enige manier om aan getrouwd zijn te wennen - giet het inmiddels kokende water in de klaarstaande thermoskannen en zet een heerlijke kop Nescafe naast me neer.  Ik zit voor het raam met uitzicht op de put. De zon staat laag en de jonge bananenplanten werpen lange schaduwen. Sally snuffelt wat rond  en de jongens staan bij de put. Ze rekken zich uit, babbelen wat met Tapha en krijgen van hem de opdracht de planten te bewateren. Maar Buba is nog niet wakker. Hij hangt loom tegen de paal bij de put, zijn maatje Saynee - relaxed de armen over elkaar - maakt ook al weinig aanstalten om de emmer in de put te laten zakken.
 Dit is 'vrede op aarde' denk ik opeens. Zo'n rust, zo mooi, dat het er zo uit zou zien als we hier gingen wonen kon ik niet bedenken.

17 Dasamo! Breakfast!

Ook al staat de zon inmiddels hoog aan de hemel, de koffie en thee met brood zijn nooit te laat om geconsumeerd te worden. Ik zit aan tafel voor het raam met uitzicht op de put. Omar, op wiens compound de Roundhut gebouwd is, overlegt met Marena, mijn Portugees sprekende metselaar, hoe ze Omars watertank zullen plaatsen. Onderwijl maak ik hun thee met melk en stuur Saynee naar de shop voor brood met boter. Wijzelf, Tapha en zijn twee hulpjes die nu bij ons in huis wonen bij gebrek aan een 'watchman', hebben op normale tijd ons ontbijt gehad.  Havermoutpap. Alleen Saynee lust dat niet en krijgt Brinta, de bofkont. En koffie natuurlijk.

Samen met Omar bespreek ik hoe het verder moet met de jongens. Ze wonen nu in de logeerkamer, maar je kunt er vergif op innemen dat er problemen komen. Botsing van culturen. Vanochtend heb ik met de jongens besproken dat we met elkaar rekening moeten houden en dat er hier in huis soms andere regels gelden dan 'buiten'.

Zo was ik vannacht in shock toen ik Saynee midden in de badkamer zag staan, piesend op de schone tegelvloer. Slaapdronken riep ik hem toe "rinse it with water!" en dook verontwaardigd mijn bed weer in. Bij het wakker worden bedacht ik me dat hij waarschijnlijk gewoon niet wist waar hij kon piesen nu ik de jongens verboden had onze toiletpot te gebruiken. Ik vroeg Tapha of het teveel gevraagd is om 's nachts van het 'local toilet' buiten gebruik te maken. Tapha lachte wat maar een antwoord bleef uit.

En zo vroeg ik onder de koffie Omar en Marena om advies. Hun antwoord was eensluidend: voor de jongens moeten we een klein huisje bouwen zodat wij onze privacy terug krijgen en zij op lokale wijze kunnen wonen.  Bovendien gaat het geheid een drama worden als ik naar Nederland ga met Tapha, waarschuwde Omar me. Ze zullen de Roundhut naar eer en geweten volgens lokale regels gaan gebruiken. Dat betekent een uitgewoond huis als we terugkomen.

Voor de duidelijkheid: Saynee en Buba 'vallen onder' Tapha zoals dat heet. Ik ben met Tapha getrouwd en dus zijn zijn hulpjes in de werkplaats ook mijn kids. Bovendien zijn ze om beurten hier  'watchman'. We zullen volgens lokale normen dus een huisje voor ze moeten bouwen.

Aangezien het geld allang op is moeten we een oplossing zoeken. Marena bood aan voorlopig  geen salaris te hoeven omdat het zo fijn is om hier te werken. Ik mag dat betalen als ik in het najaar terugkom. Blijft over het materiaal. Cement..cement..cement. Kijkend naar de veranda lijkt me dat die nu geen prioriteit meer heeft. Laten we maar zo snel mogelijk dat huisje gaan bouwen.

Over hellend vlak gesproken. Van stoppen is geen sprake wil ik de Roundhut veilig weten tijdens onze afwezigheid. Bouwen dus! De bank is hopelijk geduldig :-(

' I pray for that'  zoals dat heet.

16 Alleen

Overwerkt? Neem geen rustdag ;-) Alles gaat je zeer doen. Hoofdpijn, strontverkouden, slapeloosheid.. Het gaat je allemaal ten deel vallen.
Mijn eerste dag alleen. Met Buba als 'watchman' erbij want echt op slot kan het hier nog niet.

Communicatie is ook een punt als je moe bent. Spreek ik over het algemeen Engels en opdrachten ( ja heus ..simpel en efficiënt) in het Mandinka, Buba verstaat alleen Frans. En ook dat maar mondjesmaat. Niet erg als hij mijn handen en voeten begrijpt, maar daarbij kijkt hij nog afweziger dan hij al is. Ik stuurde hem voor pvc-lijm - of wat daarvoor doorgaat - naar de winkel. Na twee uur was hij nog niet terug. Vervelend,  want ik moest onze lunch ophalen bij Oumi. Gelukkig kwam Alieu langs en kon die even oppassen. Ik sjagreinig in de jeep naar Tapha's garage. En ja hoor.. Daar stond hij doodleuk. Eigen initiatief gevolgd: lunch opgehaald. En die lijm dan?! Tapha toont me afdichttape zoals wij bij gas gebruiken. "We do it like this." OK. Ik pas me aan. Maar niet voordat ik Buba uitgescholden heb in een mix van alle talen die ik beheers.  

Eenmaal in de jeep terug naar huis mompelt hij een "pardonnez moi". Wat moet je dan?! Ik word maar stil. En kan thuis nog net de tape uit zijn handen rukken. Hij zou wel even zijn best doen en de afvoer in elkaar zetten. Ik ken dat. Vorige week 'hielp' hij met de retedure ruiten inzetten. Alles onder de siliconenpasta behalve de ruit. En dan ook nog eens binnenstebuiten erin gezet. Voor een maandsalaris aan siliconenkit verknald.
Nee, laat hij maar visjes bakken en planten water geven. Want voor de rest is het knudde. Pest is dat het zo'n lieve jongen is en dat ik een zwak voor hem heb. Als enige mag hij op mijn fiets omdat hij iets aan zijn heup heeft. Zucht..

15 Moe

Je kan erop wachten. Op het moment dat je in elkaar klapt na veel te hard werken en te weinig slaap. Vandaag is het zover. Niet helemaal onlogisch na een eerste dag en nacht in de Roundhut. Voor het eerst een heerlijk bed. Niet langer op de grond tussen akelig prikkende reuzenmieren. Daarentegen een stap terug qua elektriciteit. Geen namelijk. Terug naar kaarslicht en kerstverlichting op battery.

Wakker worden op Kerst was vegen, dweilen en nog veel meer dweilen want overal cement. Heel even hoorde ik een vogeltje "coconut-coconut" roepen bij het wakker worden. Maar al snel stond de metselaar alweer voor de deur om verder te gaan met de veranda. Opstaan, niks geen vogeltjes luisteren, koffie maken!  En zeven stokbroodjes met sardines, ei en mayo maken. Want het is Kerstmis en dat zullen ze weten. 

Nee, ik zal het weten. Mijn lijf wil niet vooruit, mijn hoofd zit vol met stof en ik kan steeds minder goed de boel onder controle houden. Onmachtig en gefrustreerd en vooral moe. Vreselijk moe.

De bezoekjes aan mijn twee families hier - altyd vrolijk en enthousiast - verlopen koeltjes. Er worden pillen getoond in de hoop dat ik financieel bijspring. Het gaat dan ook over schoolgeld en vervoer en lunch waarvoor geen geld zou zijn. Ik kan geen reactie meer opbrengen en zucht. Als ik merk dat mijn enthousiasme voor wat-dan-ook volledig verdwenen is besluit ik het bezoek met "En kaa taa.. Lets go!"

Ik heb mijn 'plicht' gedaan en twee bananendozen vol kinderkleding, ballonnen, tandpasta etc etc gebracht. En nu wordt het mijn tijd.

Uitgevloerd op bed met een bord knekels van kip op een matras van koude spaghetti hou ik het even helemaal voor gezien. Een pilletje en keihard slapen. Dat is het enige dat ik nog wil. En thee. Daar zorgt mijn nieuwbakken husband voor. Heerlijk!

14 Bless

Om vijf uur GMT - Gambian Maybe Time - was het wachten op de koorleden die Christmas Carols zouden komen zingen. Het werd dus zeven uur. Ondertussen was het huis geveegd en gedweild en deden we alsof het af was. Niets is minder waar want de tegelzetter die de vloer en de keuken zou komen doen was verhinderd. Een begrafenis van een familielid. Daar kan ik echt niet tegenop al roep ik honderd keer dat we op Kerstavond in de Roundhut willen gaan wonen.
Om zeven uur wordt het snel donker. Met twee WakaWaka' s installeerden we 'fat-far-fat' snel alle Kruidvat kerstverlichting die voorhanden was, want hoe moesten de zangers anders hun liedpapier lezen!? Tientallen waxinelichtjes op alumiumfolie maakten het opeens tot een Kerstfeest.

Als iedereen in een kring zit op de zojuist aangeschafte stoelen (voorzienige blik..) klinkt het eerste Kerstlied door  de Roundhut. "Open the door for your children".  Nu dat gebeurt dus hier of bedoelen ze dat niet? ;-)
Zijn de jongelui eerst nog wat onwennig, al gauw ontdooien ze. Al helemaal als de 'candrinks' (blikjes koude Fanta) te voorschijn komen uit de emmer met ijs. Iedereen gaat staan en het huis en wij worden toegezongen. "Bless the house!" Na weken werken met cement blijk ik niet van beton. Ik hou het niet langer droog en kruip zowat in Tapha's nek. Samen staan we in de kring met overal kaarslicht.  

Uiteindelijk zing ik met ze mee en iedereen zingt "We wish you a Merry Christmas and a happy New Year". Klappen en zingen, voeten stampen, niemand staat meer stil en zelfs Tapha danst met mij in de rondte. In ons eigen huis. A dream came true.. Bless..

13 Bijna Kerst

Bijna Kerstmis. Elke dag moet ik me bedenken hoeveel dagen nog tot Kerst. Niet om het te vieren, maar meer om op tijd de kleertjes en schoenen uit te sorteren voor mijn familie hier. En niet te vergeten de Kruidvat kerstlampjes op batterij. Boven elke deur had ik een vrolijk "MerryChristmas" in kleurige lampjes gepland. Ongetwijfeld voelen ze zich 'verwaarloosd' nu ik vooral bezig ben in de Roundhut en geen tijd heb om ze te bezoeken. Met Kerst wil ik de Roundhut bewoonbaar hebben er gaan slapen. Helaas kan ik nog steeds niet op twee plaatsen tegelijk zijn. Daardoor heb ik mijn (adoptief) kleinzoon Malang en zijn moeder - 'my sista' - Matou sinds de marriage niet meer gezien. De Preschool is inmiddels al gesloten voor de Kerstvakantie en Matou - juf op onze kleuterschool - is oa met Malang naar haar eigen gezin in Kartong vertrokken. Jammer. Want de kans dat Malang gezellig op zijn fietsje naar de Roundhut komt zal zich nu niet eerder voor doen dan in het Nieuwe Jaar.

Gisteren tijd vrij gemaakt om een visum bij de Senegalese ambassade te regelen. En daaraan vastgeknoopt een bezoekje samen met een vriendin aan Kubune, waar een Nederlandse vriend woont. Hij mag dan ellendig ver weg diep in de bush een lodge hebben, het is er wel prachtig. Van links naar rechts vallend in Marijkes jeep vanwege de de ruwe rode zandweg, passeren we indrukwekkende palmenbossen en ruw omgekapte bigtrees. Bomen van honderden jaren oud met een doorsnee van soms wel anderhalve meter worden gereduceerd tot een stronk laag bij de grond. Firewood, ik vrees dat dat de enige reden is om te kappen. Het koken op houtvuur kost zoveel hout dat hele bossen eraan dreigen te gaan. De overheid waarschuwt de mensen wel, maar komt ook niet met een alternatief. Voor gas hebben de mensen geen geld en van water is geen vuur te maken. Heel even zie ik een waslijntje met wasgoed tussen de verticale palmboomstammen en de laaggroeiende, breed uitwaaierende 'sibou karangs'. Het hutje dat er ongetwijfeld staat is niet te zien tussen het wilde groen.

 's Avonds , als ik terugkom van mijn uitje met Marijke - is de zon nog net niet onder en zie ik dat de veranda een andere plek gekregen heeft. Omar had me aan de telefoon iets geprobeerd uit te leggen daarover maar de verbinding was zo slecht dat ik dacht "ik zie het allemaal wel". En inderdaad, ik zie het. Omar vond dat de "shape of the house"verloren ging door het ontwerp van de jongens gisteren. En dus werd er een nieuwe omtrek op de grond getekend en werd de veranda verplaats naar middenvoor. Lood om oud ijzer wat mij betreft want elke aanbouw zal afbreuk doen aan het ronde silhouet van het het huis. Het maakt me niet zoveel uit, ik heb wel andere dingen om me druk over te maken. Hoe ik bijvoorbeeld voor Kerst al die verzamelde spullen voor de kinderen in een dag tot Kerstpakketjes omgetoverd krijg. Alles zit nog in bananendozen - wel goed genoteerd in een documentje op mijn telefoon ( hoe modern!). Het moeilijkst vind ik te bedenken wie welke maat heeft, vooral met schoenen is dat een probleem. Makkelijkst zou zijn ze te laten passen en dan kiezen, maar dat is door de 'hebberigheid' vrijwel onmogelijk.

 Vandaag komt de tegelzetter de huiskamer en keuken afmaken hoop ik. Dan kan eindelijk begonnen worden met cement opruimen, dweilen en de dozen uitpakken. Nog twee dagen te gaan tot Kerstavond. Vanavond komt het kerkkoor zingen om ons in de Kerstsfeer te brengen. "But no drums Tineke!" waarschuwt Omar mij. Wat is dat nou weer?! zucht ik. 's Avonds bij Tapha huis vraag ik aan de jongens, wat er mis kan zijn met djembe's op Omars compound. Ze halen hun schouders op. "It is a believe maybe.." En daar doe ik het dan maar mee. Echt iets begrijpen kom je hier toch niet aan toe.
 Hallelujah! Hallelujah! Ha-Ha-Halelujaaah!

 Mocht ik er niet meer aan toe komen: Prettig Kerstdagen allemaal! Gezellig met jullie familie, vrienden en familie. Of in je eentje. In dat geval: maak er wat van! Heel veel liefs van mij uit een ver land, Tien

12 Christmas Carols

Het is donker in het katholieke kerkje bij ons om de hoek. Voorin hebben de koorleden kaarsen op de bidbankjes geplakt. Het kaarslicht beschijnt behalve de liedteksten ook hun gezichten. Een schilderijtje. Zelf heb ik nogal eens in een koor gezongen en het is dan ook leuk om het verschil te zien. Staan wij rechtop en bewegen we slechts onze monden, de jongelui hier hangen, zitten en leunen wat op de bankjes. Altijd is hun lijf in beweging tijdens het zingen. De een gaapt eens en wrijft zich uitgebreid over het haar, een ander heeft jeuk aan zijn voeten. En ondertussen gaat het gezang gewoon door. De flink uit de kluiten gewassen jongeman met zware basstem beweegt zijn handen mee op de muziek. Soepele lange vingers maken golfbewegingen, zijn hand duikt en stijgt. Het lijkt nog het meest of hij een krokodil nadoet. Het meisje voorin leunt dan eens voorover, dan weer uitgebreid achterover om de jongens achter haar te zien. Maar altijd gaat het zingen door. Uit het donker stapt de dirigent op me af. Hij stelt zich letterlijk voor me op. Hij lijkt me iets belangrijks te willen vertellen. "Eh.. Mama Africa.. As we appreciate it very much that you are here to visit us, we want to visit your house to sing Christmas Carols.." Begrijp ik dit goed? het hele koor gaat naar de Roundhut? Ik vertel hem dat ik niet precies begrijp welk huis hij bedoelt. "I have two houses. Here I live and I am building a house passed the highway." Dat is ze vast te ver, hoewel ik dat eerlijk gezegd het mooiste zou vinden. Een heel koor bij de Roundhut. "No, I mean here, you live here?!" en hij wijst op de compound van Tapha naast het kerkje. Ook prima natuurlijk. De repetitie is ten einde. Er wordt nog even gebeden en de groep loopt via het keurige groen omzoomde kerkpaadje naar de stoffige zanderige 'straat'. Buurmeisje Tine, naamgenoot en daardoor een natuurlijke klik - nodigt me uit om naar de mis te komen de volgende dag. Om tien uur "you come, koddi?!" ja ik denk het wel. Moet Tapha maar voor koffie gaan zorgen in de Roundhut. Thuisgekomen schiet me opeens te binnen dat er waarschijnlijk toestemming gevraagd moet worden aan de familieoudsten voor de koorzang op de compound. Toevallig komt Dembo net zijn telefoon opladen. Als een echte Amsterdamse denkik het even snel te regelen en deel hem mee dat een Christelijk koor dinsdagavond de Kerstboodschap komt bezingen op zijn compound. Hij recht zijn rug en stottert: "As you know we are muslims. Me for myself, I can tolerate that, but I have to ask my elder brothers". Hemellief, hoe kan ik dat nou vergeten. Je kan niet zomaar vanalles regelen op een compound die niet de jouwe is. Nou ja, hopen maar dat ik 'toestemming' krijg ;-) En nu naar de Mis.

11 Misa Criolla

Hoge ijle stemmen. Een tenor die invalt. Een enkele djembe om het ritme erin te houden. Jaren geleden was ik op zoek naar een Misa Criolla, een Creoolse mis. Nu klinkt het een paar keer per week in het kerkje om de hoek van Tapha's compound. Onder het badderen, tijdens het eten van de rijst.. Steeds hoor ik de op elkaar afgestemde koorzang van de Karolinka's

10 Karolinka's

Zaterdag  13 december

Uitgeblust lig ik op bed. Na te hebben gebadderd op het achterplaatsje van Tapha's huis (kamer). Als altijd onder de papaya, wankelend op een plankje dat over een schuinliggende oude golfplaat ligt. Het badwater verdwijnt ingenieus via de golfplaat onder de afrastering door naar het landje achter het huis. Ik houd mezelf in evenwicht door me met een arm vast te houden aan een afgebroken tak en kletter met een plastic kop water over mijn lijf. 
Halfslaperig hang ik op het matras op de grond. Niet van zins er nog voor wat-dan-ook uit te gaan.Het is donker. De vogeltjes kwetteren en piepen, tikken met hun snavels. Allemaal geluiden door elkaar en altijd is het antwoord van Tapha "Birds.."als ik hem vraag wat ik nu toch weer voor beest hoor. De dag is om voor mij. Tot ik getrommel bij de buren hoor.

"Father House" de compound die aan die van Tapha grenst, is van de Karolinka's , een Christelijke stam. Alle Christelijke feestdagen worden er onder het drinken van veel alcoholische drank gevierd. Ook worden er Zondagsdiensten gehouden. Op de veranda leunt de preekstoel schuin tegen de muur en is even niet meer dan opslag. Aan het getrommel is inmiddels niet meer te ontkomen, ik wil er heen. "I Go!"zeg ik tegen verbaasde Tapha en kleed me aan. Bij maanlicht lopen we over het zandpad naar de compound om de hoek. De drums worden harder en sneller. Er gaan daar mensen flink uit hun dak, denk ik.

 We lopen de compound op van Father House. Onder de mangoboom - in het licht van een spaarlamp op de veranda - zit een groepje jongemannen. Ze zijn zojuist gestopt met spelen en doen zich tegoed aan visjes die in een plasje olie op een bord drijven. Bij het zien van de 'toubab' laten de meesten het eten voor wat het is en pakken de sabardrums en djembe's weer op. Het knalt door de lucht. De djembe antwoordt de sabardrum en omgekeerd. Een jongen met veel blingBling en enorme pet probeert op te staan en met de djembé tussen zijn knieen een showtje te doen. Hij buitelt er bijna overheen en kan ternauwernood de fles brandy in het zand ontwijken. Het is een wonder dat hij de kleine glaasjes op het krukje kan bereiken en drnkt er een in een teug leeg.

De vis is inmiddels op. Het bord met resterende olie wordt nog even aan de mond gezet, druipende kinnen worden met de mouw afgeveegd en het feest lijkt nu echt te beginnen. Ze trommelen er op los en het is onmogelijk om erbij stil te blijven staan. Onder een afdakje zit 'Solomon', een twintiger met weinig vlees op de botten. Hij hangt dronken voorover in zijn ooit witte hemdje, het hoofd op de knieën. Een fles bier en een plastic waterflesje met helder vocht  (vast geen water..) staat tussen zijn voeten. "We are Karolinka's" legt hij met dubbel tong uit. "The best Tribe. We are musical. Even when we walk, we make music. Drinking is our culture. We have to drink to enjoy music".

Onthouden dus, Karolinka's ;-)

09 Rust, of wat daar voor doorgaat..

De papaya op het achterplaatsje heeft haar takken als een parasol uitgespreid. Hoewel de ondergaande zon niet meer gefilterd hoeft,  wordt het licht toch prachtig groen getemperd. Het zou rust moeten uitstralen. En meestal doet ze dat ook. 's Avonds zitten we eronder met een kopje thee. 's Ochtends pies ik er op de emmer en 's middags neem ik er een bad. Alles onder die papaya. Maar vandaag is een bijzondere dag en dus is de rust ver te zoeken. "Naming Ceremony" van baby Tineke. Hoe kan het ook anders. Op de dag van onze 'marriage' (sorry, maar huwelijk krijg ik niet echt uit mijn mond ;-) ..) werd ze geboren: Tineke5, oftewel Tineke LoeLoe.

Al sinds de ochtend is het een drukte van jewelste op de aangrenzende compound van vader AduBoy en moeder Mai. Op het achtererf wordt gesneden en geschild, geroerd en gestampt door tientallen vrouwen in felgekleurde dresses met lappen voor als schorten, om  iedereen van ontbijt en lunch te voorzien. "Monoo' is de pap die na de ceremonie 's ochtends om 10 uur rond gedeeld wordt. Het lijkt nog het meest op gortepap met een saus van groundnuts (soort dunne pindasaus) Mmmh!.

De ceremonie bestaat net als op onze trouwdag uit veel dorpsoudsten en alles wat daar bij hoort aan zingende griots en schreeuwende 'elders'. Ik geloof dat het schreeuwende drietal van oude heren met weinig tanden, elke ceremonie afgaat om op te luisteren met hun kabaal. Om daar dan vervolgens geld voor te eisen van de omstanders. De briefjes van vijf en tien dalasis vliegen in het rond. De een heeft nog niet geïnd of de ander staat al weer voor je neus met een bedelende hand; prima, maar wat heeft ze gedaan dat ik geld moet geven? Af en toe vraag ik nog naar het waarom, maar steeds meer laat ik het bij wat ik zie en probeer niet eens meer te interpreteren. Niets is toch wat het lijkt.

Terwijl de ..??.. een toespraak houdt op de mat voor het huis - alle mannen er weer omheen in een carré - wordt elders op het erf de baby geschoren door een mannelijk familielid, misschien wel een opa, of een oom, je weet het niet. De in dikke doeken gewikkelde baby ligt als een pakketje in de armen van een oude vrouw. Ze keert het kwetsbare koppetje naar het scheermes toe en zorgt dat er geen haartje overgeslagen wordt. Naast haar zitten nog wat oudere vrouwen op de mat in het zand. Plat op de kont met de tanige benen en gespierde voeten recht voor zich uit. "Tineke Five" wordt er geroepen en het is tijd om te dokken. "Vergeet ons niet!" roept een vrouw vanachter op de kookplaats. "We want too!" Ik sjok maar weer eens naar binnen op zoek naar passende briefjes. Want het gebaar lijkt belangrijker dan de inhoud. Op zijn Europees geef ik iets voor de baby : zo'n speeltje dat je in de box kunt hangen, met een spiegeltje en wat rammelaartjes. Moeder Mai kijkt verrukt. Ze lijkt het niet eerder gezien te hebben. Overigens is ze allerminst het middelpunt van belangstelling. Ze zit in het huis of slentert wat verlegen rond. Ze is ook niet echt nodig om het feest te laten slagen.

Als het tegen zonsondergang loopt hoor ik de eerste drum: een vrouw slaat op een  pandeksel. Er voegt zich een vrouw met een jerrycan bij. De band is gevormd. Uitzinnig worden het deksel en de jerrycan betrommeld. Steeds opzwepender klinken de 'drums'. Er wordt een kring gevormd en de een na de ander springt in het midden om met hoog opgestoken knieën en stuiterende voeten zijn of haar dansje te doen. Gewoon even laten zien wat je kan, applaus, gejoel en de volgende mag. Partytime!!!!

Rustdag omdat ik niet meer kon. Even geen Roundhut. Even geen tegels en cement halen. Gewoon even rust. Nou jaa...

08 Recept voor een poepdoos

Het ‘local toilet’ hier lijkt in menig opzicht op de buiten-wc van mijn tante Jo en ome Jan in Winterswijk. Gingen we daar - tijdens onze logeerpartijtjes in de jaren vijftig - op de poepdoos zitten, hier ga je er gehurkt op.

Wat is een huis zonder toilet? dacht ik gisteren.Waar doen al die werkers hun behoeften? “They just stop it,  to do it at home”. Dat is wat mij betreft ‘vloeken in de kerk’ gezien de vele darmafsluitingen die ik had.  Dus werd er direct een diep gat in de grond gegraven.

Vijf autobanden moeten de duur van het toilet met een factor tien verlengen. Als ik het goed begrepen heb gaan die verticaal op elkaar gestapelde  banden met veel poep gevuld worden en loopt het water weg.  Dan worden er vier balken over het gat gelegd , zo dicht tegen elkaar dat er een gat in het midden blijft ter grootte van een  2 liter groot tomatenblik. Aan beide zijden geopend doet die dienst als ‘buis’. Het hout wordt afgedekt met rijstzakken en vervolgens met zand bedekt. Dan is het klaar om cement er overheen te leggen.

Het resultaat mag er zijn: een keurig rond  cementen vloertje met een poepgat in het midden. Om hurken te vergemakkelijken hebben Lamin en Salieu twee ‘footsteps’ gemaakt aan weerszijden van het gat. En dan hun handtekening erin gezet: “i love nature “. Het armoedige blauwe plastic moest natuurlijk vervangen worden door palmschermen. Gedrieën togen we de bush in met kapmessen. Een half uur later reden we met de jeep terug naar huis, met aan de trekhaak vastgeknoopt de palmschermen: Sibou Karang. Morgen gaan ze dat installeren en dan lijkt het dat we het maar officieel moeten openen met een lintje. En mocht iemand een buitentoilet nodig hebben, kom gerust langs voor informatie ;-)

10 karolinkas

10 Karolinka's
Zaterdag  13 december

Uitgeblust lig ik op bed. Na te hebben gebadderd op het achterplaatsje van Tapha's huis (kamer). Als altijd onder de papaya, wankelend op een plankje dat over een schuinliggende oude golfplaat ligt. Het badwater verdwijnt ingenieus via de golfplaat onder de afrastering door naar het landje achter het huis. Ik houd mezelf in evenwicht door me met een arm vast te houden aan een afgebroken tak en kletter met een plastic kop water over mijn lijf.
Halfslaperig hang ik op het matras op de grond. Niet van zins er nog voor wat-dan-ook uit te gaan.Het is donker. De vogeltjes kwetteren en piepen, tikken met hun snavels. Allemaal geluiden door elkaar en altijd is het antwoord van Tapha "Birds.."als ik hem vraag wat ik nu toch weer voor beest hoor. De dag is om voor mij. Tot ik getrommel bij de buren hoor.

"Father House" de compound die aan die van Tapha grenst, is van de Karolinka's , een Christelijke stam. Alle Christelijke feestdagen worden er onder het drinken van veel alcoholische drank gevierd. Ook worden er Zondagsdiensten gehouden. Op de veranda leunt de preekstoel schuin tegen de muur en is even niet meer dan opslag. Aan het getrommel is inmiddels niet meer te ontkomen, ik wil er heen. "I Go!"zeg ik tegen verbaasde Tapha en kleed me aan. Bij maanlicht lopen we over het zandpad naar de compound om de hoek. De drums worden harder en sneller. Er gaan daar mensen flink uit hun dak, denk ik.

We lopen de compound op van Father House. Onder de mangoboom - in het licht van een spaarlamp op de veranda - zit een groepje jongemannen. Ze zijn zojuist gestopt met spelen en doen zich tegoed aan visjes die in een plasje olie op een bord drijven. Bij het zien van de 'toubab' laten de meesten het eten voor wat het is en pakken de sabardrums en djembe's weer op. Het knalt door de lucht. De djembe antwoordt de sabardrum en omgekeerd. Een jongen met veel blingBling en enorme pet probeert op te staan en met de djembé tussen zijn knieen een showtje te doen. Hij buitelt er bijna overheen en kan ternauwernood de fles brandy in het zand ontwijken. Het is een wonder dat hij de kleine glaasjes op het krukje kan bereiken en drnkt er een in een teug leeg.

De vis is inmiddels op. Het bord met resterende olie wordt nog even aan de mond gezet, druipende kinnen worden met de mouw afgeveegd en het feest lijkt nu echt te beginnen. Ze trommelen er op los en het is onmogelijk om erbij stil te blijven staan. Onder een afdakje zit 'Solomon', een twintiger met weinig vlees op de botten. Hij hangt dronken voorover in zijn ooit witte hemdje, het hoofd op de knieën. Een fles bier en een plastic waterflesje met helder vocht  (vast geen water..) staat tussen zijn voeten. "We are Karolinka's" legt hij met dubbel tong uit. "The best Tribe. We are musical. Even when we walk, we make music. Drinking is our culture. We have to drink to enjoy music".

Onthouden dus, Karolinka's ;-)
Tineke Kalis op 12:09

07 De ceremonie

Tegen vieren hobbelt de jeep de compound op.  Onder de mangoboom is het een kleurig gebeuren. Vrouwen met de meest uiteenlopende hoofddeksels wachten gedwee op veel te kleine bankjes. Wie weet hoelang ze daar al op het “bruidspaar’ zitten te wachten. Als we halt houden en uitstappen worden we ontvangen met applaus. In mijn werkkleren – want net terug van de Roundhut – geef ik de vrouwen een-voor-een een hand, aangenomen dat ik er waarschijnlijk geen een van ken. Ik doe maar wat er in me opkomt en meestal pakt dat goed uit. Tapha staat er verlegen lachend bij. Goedgekeurd.

We nemen snel een bad en steken ons in de kleren. Klap! Klap! Klap! Wederom applaus. Ik ben er inmiddels aan gewend geraakt dat dit niet zomaar en ceremonietje wordt en voel me af en toe  net “Maxima gaat voor Ontwikkelingshulp”.  Klokslag vijf wordt het stil op de compound en begint de Imam te bidden. Samen met de dorpsoudsten  - allemaal in het wit – zit hij op de in der haast uit de huisjes getrokken matten. Er omheen, in een carré,  zitten jongens en jongemannen op stoelen. De handen open gevouwen, met de Imam mee murmelend, biddend. Ik bezie de ceremonie vanaf de zijkant. Tapha hangt over de veranda om het goed te zien. Het is absoluut indrukwekkend hoe serieus iedereen naar de gebeden luistert, waarin geheel onverwacht “Tineke Kalis” genoemd wordt.  En het is heel bijzonder dat ik door bekenden en onbekenden bedankt wordt voor het feit dat ik trouw met Tapha. Je gaat bijna denken dat er een addertje onder het gras zit. Dat addertje, als dat er zou zijn, daar  ben ik me terdege van bewust. Natuurlijk liften ze mee op onze vermeende rijkdom. Maar dat sluit liefde niet uit. Het kleurt het hooguit.

Het plechtige moment van  ‘colanoten overhandigen’ wordt een stuk minder plechtig wat mij betreft, als de papieren trays met Fantablikjes naar voren worden geschoven. Ieder op de mat krijgt een blikje. De oude mannen steken de rose purperen noten in hun mond en kauwen het bittere sap eruit. Of zoiets. Want wanneer weet je nu echt hoe het zit? Nooit. Dat bleek wel toen Oumi me samen met Tapha het huis in duwde, het achterplaatsje op. “It is the culture Tineke..” begon ze. Direct zette ik me schrap maar probeerde haar desalniettemin  verder te laten praten. Want dat het op geld zou uitdraaien.. ik wist het. En daarom onderbrak ik haar toch maar met “No surprises”. Ik leek niet te begrijpen wat ze vertelde dat er moest gebeuren totdat ik het woord “borrow” hoorde. Lenen? Geld lenen van de Bruid voor de Bruidschat? Dat was precies wat Oumi bedoelde. Tapha moest haar – immers mijn moeder – de bruidsschat betalen en plein public. De grap was dat Oumi het daarna stiekum weer terug zou geven  aan mij. Ineens was er geen addertje meer, wel 10 bankbiljetten die ogenschijnlijk de Bruidsschat voor moesten stellen.

06 heel charmant.. niets is wat het lijkt

Vroeg in de ochtend rijden we over de Coastal Road naar Serekunda.  Bij Tanji hebben we prachtig zicht op de spiegelgladde zee, erboven een strakblauwe lucht. De radio kraakt dat het een aard heeft, maar de reggae perst zich er doorheen. Tapha rijdt, met de blik strak op de weg gericht. Het mag dan geasfalteerd zijn, een pothole heb je zo te pakken. Met een deuk in de velg of een klapband als gevolg.  In Serekunda hopen we Seedou te treffen met pick-up en trailer om de containerspullen op te halen. Hopen is een magisch woord hier, want je weet nooit hoe het loopt.  Want drie uur later heeft Tapha weliswaar telefonisch contact gehad met hem, maar van enige fysieke aanwezigheid is geen sprake. We hangen wat rond op Seedou’s ‘kantoor’, pinnen wat geld (welja.. waarom niet?) en hangen weer verder. Om het uur zeg ik dat het genoeg geweest is, dat we gaan. Dan belt Tapha weer en zegt Seedou weer dat hij eraan komt.

Dan staat er opeens een lange vrachtwagen voor onze neus. “He is from Gunjur!”maakt Tapha zich vrolijk. “Let him take some”. Ik heb allang geleerd de regie uit handen te geven en zie hoe doos na doos, pakket na pakket in de open laadbak verdwijnt. Zigzag leunend over elkaar wiebelen de dozen over de andere spullen. Ik kijk bezorgd. Tapha kent die blik en stelt me als altijd gerust: ”all is gone be allright ;-) “. Als alles weg is voor 1000 dalasis, belt Seedou dat hij een mannetje stuurt met de pick-up om de vloertegels op te halen.  De trailer heeft het helaas begeven.

Als we ’s avonds aankomen met schemer – prachtig die palmboomsilhouetten tegen de oranje lucht – ligt het zootje ongeregeld al bij Kawsu’s benzinestation aan de hoofdweg. Vandaar gaat het via een hels zandpad naar de Roundhut. De jongens worden bijna letterlijk opgetrommeld om de containerinhoud voor een deel met de kruiwagen te brengen. De twee jeeps worden torenhoog opgepakt met bedden, tafels en stoelen. Het lijkt wel of ze klaar staan om naar Mauretanie te vertrekken.  En de pick-up met dure tegels? Die is er nu nog steeds niet. Hij zal wel pech hebben vrees ik.

 Ach ..  ”all is gone be allright ;-) “

 

05 Van pick-ups en trailers

De rondom ingedeukte smerige  pick-up  die de vijfenveertig dozen met vloertegels op moet halen lijkt gereduceerd tot een speelgoedautootje tussen de enorme op vrachtwagens liggende containers. Alles is groot en veel . Een container  met dozen vaseline wordt onder het toezicht van een Indiër door Gambiaanse mannen uitgeladen.  Dit is waar ik al veel over gelezen heb en ik vraag de Indiër eigenlijk naar de bekende weg. “You are from India. Why are Gambians not doing this business?”  Lachend met zijn armen relaxed over elkaar houdt hij zijn handel in de gaten en wijst op een kleine zwarte man die bijkans onder de laadklep verdwijnt. “Ask him, he knows ” antwoord hij breed glimlachend. Ik hoef het mannetje niets te vragen. Hij lijkt zijn antwoord standaard bij zich te hebben. “First you need money to start, then you can work”. Eenvoudiger had hij het niet uit kunnen leggen. Als je geen startkapitaal hebt kun je geen business starten.

 Ondertussen bekijk ik de dozen die met torens van vijf stuks op het hoofd de loods in worden gedragen. Wie gebruikt er in godsnaam vaseline in Gambia? Ik heb het nog nooit gezien. En waar komt het vandaan? “South Africa” wijst de man. Alsof het om de hoek is. Even langs de Westkust de oceaan langs en je bent  in Gambia.
Ondertussen heeft zich een kleine Chinees bij me gevoegd. Een slap katoenen tasje bungelt  rond zijn schouder. Hij wijst en roept naar Gambianen die in de weer zijn met kruiwagens. Dat hij op een of andere manier iets met mijn vloertegels te maken heeft wordt me later pas duidelijk. Hij is goedlachs en lijkt het goed te kunnen vinden met de locals. Inmiddels is de pick-up omgeven door werklui die in allerlei talen met elkaar praten en lachen. Het is een gezellige boel. Het lijkt erover te gaan dat de pick-up niet bij de loods van de tegels kan komen omdat aan weerszijden vrachtwagens met containers de boel blokkeren. Waar de chauffeurs zijn. Wie ze gaat waarschuwen. Niemand. Na  een kwartier delibereren besluiten ze over te gaan op plan twee. Dragen ze de loodzware dozen eerst nog op het hoofd, even later worden ze per drie stuks rennend met een kruiwagen van de loods naar de auto gereden. Of er iemand is die de dozen telt vraag ik me af. Tellen is altijd leuk. Je begint in het Engels, gaat over in het Mandinka en uiteindelijk – “Nie Hao!” – vermaken de mannen zich met de kleine Chinees die op zijn manier telt. Ze halen hem over mandinka te spreken. Als hij het probeert liggen ze dubbel van het lachen. “I cannot do it” lacht hij zijn eeuwige lach, “ the sound is too too difficult for us”. Ondertussen is er al een flinke bodem in de laadbak gelegd. Vijfenveertig dozen lijkt niet veel, maar gevuld met tegels wordt het een ander verhaal. Langzaam begint de wagen dan ook achterover te hellen. Als na een uurtje converseren, laden en lachen de klus eindelijk geklaard is vraag ik de Chinees of hij alleen in tegels doet. “Tiles?! No this is not my business.” Niets is wat het lijkt in Afrika en wat de man dan met dit inladen te maken heeft zal me nooit duidelijk worden.
We geven de chauffeur van de pick-up geld om benzine te kopen en hopen hem straks bij de Roundhut weer te zien. Helaas. Het is al heel lang donker  en een komen en gaan van bushtaxis aan de hoofdweg. Maar van de pick-up geen spoor.

 Veel later – ik maak me allang niet meer echt ongerust – blijkt de pickup pech te hebben gehad en moest de boel overgeladen worden. “You think the tiles are safe?” vraag ik Tapha. Die is altijd hogelijk verbaasd bij dit soort vragen en lacht “of course!”

De volle maan beschijnt de geasfalteerde weg in Gunjur. Donker Afrika. Thuis blijkt de elektriciteit uitgevallen en kan ik Tapha’s kamer eindelijk opleuken met de meegebrachte kerstverlichtingen op batterij. Wordt het de avond voor het huwelijk toch nog gezellig in ‘huis’.